در صنعت برای ساخت یک قطعه دقیق و پیچیده، به دقت و ثبات بالایی نیاز است که این ثبات را می‌توان با چهار نظام دستگاه تراش، امکان‌پذیر ساخت. این ابزار حیاتی به واسطه داشتن چهار فک قدرتمند، می‌تواند قطعه را به طور کاملاً محکم و ایمن درجای خود نگه دارد و به فرد این اطمینان را دهد تا با دقت بالا به تراشکاری بپردازد. چهار نظام تراشکاری نه تنها باعث ایجاد دقت، ثبات و کارایی بیشتر می‌شود، بلکه با داشتن قابلیت تنظیم و همچنین انعطاف‌پذیری می‌تواند انواع مختلفی از قطعات با اشکال و اندازه‌های گوناگون را به خوبی نگه دارد. انواع چهار نظام دستگاه تراش منظم و نا منظم در بازار موجود است که هر کدام از آن‌ها دارای ویژگی‌های مخصوص هستند و برای نوع خاصی از کار یا دستگاه به‌کار می‌روند. به‌طورکلی با داشتن این دستگاه، ساخت تمامی پروژه‌های ظریف و حساس امکان‌پذیر می‌شود.
چهار نظام دستگاه تراش چیست؟
پیش از بررسی انواع چهار نظام دستگاه تراش منظم و نا منظم، ابتدا با هم ببینیم که چهار نظام چیست. این قطعه یکی از اجزای اساسی در دستگاه‌های تراشکاری محسوب می‌شود که از آن برای تثبیت و نگهداری قطعات مختلف استفاده می‌کنند. به واسطه چهار نظام می‌توان عملیات تراشکاری را با دقت بسیار بالایی انجام داد. قطعه نام‌برده بر روی سری دریل یا دستگاه تراش نصب شده و دارای چهار فک است که معمولاً به صورت دو به دو به یکدیگر متصل می‌شوند و در قسمت مرکزی آن سوراخی قرار گرفته تا مته از آن عبور کند. این فک‌ها از مواد فلزی و چدنی ساخته شده‌اند که هم استحکام کافی دارند و هم چرخش و تنظیم اندازه آن‌ها امکان‌پذیر است. به واسطه طراحی خاص و ویژگی‌های گفته شده می‌توان قطعات مختلف را به طور کاملاً ایمن و محکم با چهار نظام نگه داشت.
انواع چهار نظام دستگاه تراش
در این قسمت به بررسی انواع چهار نظام می‌پردازیم. به طور کلی این قطعه به دو دسته منظم و نا منظم تقسیم‌بندی می‌شود که هرکدام از انواع چهار نظام دستگاه تراش منظم و نا منظم کاربرد خاصی دارند و ویژگی‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند.
چهار نظام دستگاه تراش منظم
در نمونه منظم که با نام همرو هم شناخته می‌شود، هر چهار فک به طور هم‌زمان و کاملاً هماهنگ با یکدیگر حرکت می‌کنند. این مدل برای نگهداری قطعات دایره‌ای شکل و یا متقارن گزینه مناسب‌تری است. به‌عنوان مثال اگر قصد دارید یک میله فلزی استوانه‌ای را تراش دهید، بهتر است نمونه منظم را انتخاب کنید، چرا که فک‌های آن به طور یکنواخت قطعه را نگه داشته و مانع لغزش می‌شوند.
چهار نظام دستگاه تراش نا منظم
در نمونه نا منظم هر فک به طور کاملاً جداگانه و مستقل از دیگر فک‌ها حرکت می‌کند. این ویژگی به دستگاه اجازه می‌دهد تا امکان نگهداری قطعات با اشکال نامتقارن و غیر دایره‌ای را داشته باشد. به عنوان مثال اگر می‌خواهید یک قطعه فلزی با شکل نامنظم را تراش دهید بهتر است از بین انواع چهار نظام دستگاه تراش منظم و نا منظم، نمونه نا منظم را انتخاب کنید تا امکان تنظیم فک‌های آن را مطابق با ابعاد و شکل قطعه مورد نظرتان داشته باشید.
انواع چهار نظام دستگاه تراش منظم
در ادامه بررسی انواع چهار نظام دستگاه تراش منظم و نا منظم به طور ویژه به بررسی انواع چهار نظام‌های منظم می‌پردازیم.
دستگاه تراش مرکزی (Center Lathe)
یکی از انواع چهار نظام منظم برای دستگاه تراش مرکزی یا همان دستگاه تراش ساده است. این دستگاه برای شکل دادن به قطعات و انجام عملیات شیار زنی و تراشکاری به‌کار می‌رود که قطعه مورد تراش بین دو مرکز چرخان قرار گرفته و توسط یک ابزار برشی که به شکل خاص نصب شده، تراش داده می‌شود. محل قرارگیری چهار نظام منظم در دستگاه تراش مرکزی در قسمت جلویی و بر روی اسپیندل، که وظیفه نگهداری و چرخاندن قطعه کار را دارد، است. این دستگاه جزو قدیمی‌ترین و ساده‌ترین نمونه‌ها از دستگاه تراشکاری بود و در صنایع مختلفی مانند خودروسازی، هوافضا و صنایع فلزی کاربرد زیادی دارد.
دستگاه تراش دیگر (Engine Lathe)
این نوع از انواع چهار نظام منظم برای دستگاه تراش Engine Lathe به کار می‌رود که در قسمت جلویی و بر روی اسپیندل نصب می‌شود. با این دستگاه امکان برشکاری قطعات با طول و قطر بزرگ وجود دارد و عملکرد آن مشابه با عملکرد نمونه مرکزی است. چهار نظام این نوع به واسطه ابعاد بزرگ‌تر قطعه، به قدرت و صلابت بیشتری نیاز دارد و باید از فلزات محکم مانند فولاد ساخته شود.
دستگاه تراش کناری (Turret Lathe)
از دیگر انواع دستگاه تراش با امکان اتصال چهار نظام منظم می‌توان به دستگاه تراش کناری اشاره داشت که با استفاده از یک سیستم تورت (Turret) قابلیت آن را دارد تا قطعات پیچیده با دقت بالا را تراش دهد و به آن‌ها شکل ببخشد. در این نمونه چهار نظام بر روی سوپورت نصب می‌شود. یکی از ویژگی‌های Turret Lathe قایلیت قراردهی چندین ابزار برشکاری بر روی برجک ابزارگیر است که با تغییر آن، دستگاه توانایی عملیات‌های مختلفی همچون تراش، حفر، پیچکوبی و حتی تراشکاری درونی را خواهد داشت.
دستگاه تراش CNC (CNC Lathe)
نمونه CNC نوعی دستگاه تراش هوشمند بوده که با کامپیوتر و کنترلر عددی کار می‌کند. در این مدل کنترل کار و نحوه برش با برنامه‌های کامپیوتری بوده و می‌تواند عملیات تراشکاری را به صورت کاملاً خودکار و دقیق انجام دهد. در نمونه CNC، چهار نظام بر روی اسپیندل قرار می‌گیرد. امروزه این مدل امکانات بیشتری نسبت به مدل‌های دیگر دارد و برای تولیدات صنعتی و بزرگ‌تر استفاده می‌شود.
ویژگی‌ها و مزایای چهار نظام دستگاه تراش منظم
در ادامه بررسی انواع چهار نظام دستگاه تراش منظم و نا منظم، به بررسی ویژگی‌ها و کاربردهای نمونه منظم می‌پردازیم.
- در این نمونه فک‌ها به طور هماهنگ حرکت می‌کنند که این امر باعث می‌شود قطعات به طور یکنواخت و بدون لغزش درجای خود ثابت نگه‌داشته شوند.
- نمونه منظم می‌توانند قطعات متقارن مانند اشکال دایره‌ای شکل و متقارن را به خوبی نگه دارند.
- دقت این نمونه به دلیل هماهنگی هم‌زمان فک‌ها بسیار بالا است و کیفیت تراشکاری را بیشتر می‌کند.
- از جمله مزایای آن‌ها می‌توان به ثبات و ایمنی بالا در نگهداری از قطعات، کاربرد گسترده در صنایع مختلف مانند خودروسازی و ماشین‌سازی اشاره داشت.
انواع چهار نظام دستگاه تراش نا منظم
حال به بررسی انواع چهار نظام دستگاه تراش نا منظم می‌پردازیم که خود به چهار نوع مختلف تقسیم‌بندی می‌شود و هر کدام کاربرد خاص خود را دارند.
دستگاه تراش خمیده (Turret Lathe)
یکی از انواع چهار نظام نا منظم برای دستگاه‌های تراش خمیده است که به هدف برشکاری قطعات پیچیده و خمیده به کار می‌روند. این مدل با داشتن سیستم تورت قابلیت چرخش و حرکت در جهات مختلف را فراهم می‌کند. در این مدل چهار نظام در قسمت جلویی دستگاه و بر روی اسپیندل قرار می‌گیرد و می‌توان قطعات با شکل‌های مختلف و خمیده را نگهداری کرد و به تراشکاری آن‌ها پرداخت. معمولاً این نمونه برای تولید دسته‌های ابزار و قطعات مکانیکی پیچیده استفاده می‌شود.
دستگاه تراش پروفیلی (Profile Lathe)
نمونه پروفیل که در آن از چهار نظام نا منظم استفاده می‌شود، برای شکل دادن و تراشکاری قطعات با پروفیل‌های خاص و پیچیده به‌کار می‌رود. این دستگاه یک شبکه نقشه دارد که حرکت ابزار را براساس پروفیل موردنظر کنترل می‌کند. با قرار دادن نقشه‌های مختلف در دستگاه امکان تراشیدن قطعات با پروفیل گوناگون فراهم می‌شود. به‌عنوان مثال می‌توان از آن برای تولید انواع پروفیل‌های فلزی و قطعات دکوراتیو استفاده کرد.
دستگاه تراش دوار (Rotary Lathe)
مدل بعدی که بر روی آن چهار نظام نامظم نصب می‌شود، دستگاه تراش دوار است که قابلیت چرخش قطعه را در زمان تراشکاری دارد. این دستگاه به واسطه محور دوار و سیستم‌های کنترلی مناسب خود می‌تواند قطعه را در جهت خاص بچرخاند و به شکل مورد نظر تراش دهد. از دستگاه دوار که چهار نظام در قسمت جلویی آن نصب می‌شد معمولاً برای تولید قطعاتی با سطوح منحنی و پیچیده مانند پایه چراغ و قطعات ماهواره‌ها استفاده می‌کنند.
دستگاه تراش تمام خودکار (Automatic Lathe)
نمونه تمام خودکار یا همان دستگاه تراش مخروطی، یک نوع از دستگاه تراش‌های پیشرفته بوده که برای تولید رنج وسیعی از قطعات کوچک و پیچیده به‌کار می‌رود. این دستگاه از ابزارهای خاصی استفاده می‌کند و به کمک آن‌ها عملیات تراشکاری را به طور مکانیزه انجام می‌دهد. برای نگهداری قطعات در این دستگاه، باید چهار نظام نا منظم مخصوص را تهیه و نصب کرد.
ویژگی‌ها و مزایای چهار نظام نا منظم
در این قسمت از بررسی انواع چهار نظام دستگاه تراش منظم و نا منظم، به بررسی ویژگی‌های چهار نظام دستگاه تراش نامنظم می‌پردازیم.
- از جمله ویژگی‌های می‌توان به انعطاف‌پذیری بالا اشاره داشت. این دستگاه می‌تواند قطعات با اشکال پیچیده و غیرمنظم را نگه‌دارد و تراشکاری آن‌ها را ممکن بسازد.
- دقت نمونه نامنظم بسیار بالا است و به واسطه داشتن برنامه‌ریزی، امکان برش دهی با حساسیت بالا را فراهم می‌کند.
- ازجمله مزایای چهار نظام نا منظم می‌توان به تولید قطعات پیچیده با دقت بسیار بالا اشاره داشت که کاربرد را برای صنایع خودروسازی و هوافضا بسیار زیاد می‌کند.
- با استفاده از چهار نظام دستگاه تراش نا منظم که قابلیت مکانیزه دارد، می‌توان سرعت تولید را افزایش داد و زمان لازم برای تراشکاری را کم‌تر کرد.
- دستگاه‌هایی که با این چهار نظام سازگاری دارند، خطای انسانی را کم می‌کنند. همچنین به واسطه تنوع بالا می‌توان قطعات با اشکال و پروفیل‌های بسیار متنوعی را تولید کرد و نیازهای بسیاری از صنایع را برطرف نمود.
کاربردهای چهار نظام دستگاه تراش منظم و نامنظم کدام‌اند؟
حال به بررسی کاربرد هرکدام از انواع چهار نظام دستگاه تراش منظم و نا منظم می‌پردازیم. از جمله کاربردهای نمونه منظم می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- صنایع خودروسازی در تولید انواع شفت، میللنگ و قطعات سیستم تعلیق.
- صنعت هوافضا به منظور ساخت دقیق اجزای موتورهای جت و قطعات بدنه هواپیما
- صنعت فلز در تولید قطعاتی همچون پیچ و مهره و قطعات دکوراتیو
- ماشین‌سازی برای تولید ماشین‌آلات صنعتی و تجهیزات سنگین
- صنایع دریایی برای تولید میله‌های کشتی و قطعات سیستم هیدرولیک
- صنایع نفت و گاز برای تولید محورها و قطعات شفت و محور
کاربردهای چهار نظام دستگاه تراش نا منظم هم به شرح زیر هستند:
- تولید قطعات پیچیده با اشکال خمیده، منحنی و پروفیل‌های متنوع
- صنایع خودروسازی برای تولید قطعات با اشکال پیچیده و خاص
- صنعت هوافضا برای تولید پروفیل‌های خاص و پیچیده
- صنعت الکترونیک برای تولید قطعات کوچک مانند اتصالات مدارهای الکترونیک
- صنعت دکوراتیو برای تولید اشکال منحنی و پیچیده با دقت و زیبایی
- استفاده از نمونه‌های تمام خودکار برای تولید انبوه قطعات کوچک و پیچیده مانند پیچ و مهره
جمع‌بندی
چهار نظام دستگاه تراش یکی از ابزارهای بسیار حیاتی و مهم در صنعت تراشکاری محسوب می‌شود که هرکدام از نمونه‌های آن‌ها ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاص خود را دارند. انواع چهار نظام دستگاه تراش منظم و نامنظم برای نگهداری قطعات مختلف در دستگاه تراش‌های متفاوت به‌کار می‌روند که معمولاً از نمونه منظم برای نگهداری قطعات ساده و متقارن و از نمونه نا منظم برای تثبیت قطعات بدون تقارن و با اشکال پیچیده استفاده می‌کنند. کاربرد هر دو نمونه در صنعت خودروسازی، هوافضا و ماشین سازی به چشم می‌خورد. انتخاب نوع چهار نظام با توجه به نوع دستگاه تراش و قطعه مورد نظر انجام می‌شود.
سوالات متداول
- بین دستگاه تراش منظم و نامنظم چه تفاوت‌هایی وجود دارد؟
نمونه منظم برای نگهداری قطعات متقارن و ساده به‌کار می‌رود و چهار فک آن طور هماهنگ حرکت می‌کنند. اما نمونه نامنظم برای تراشکاری و شکل دادن به قطعات پیچیده و غیرمنظم به‌کار می‌رود که از سیستم‌های پیچیده و پیشرفته پشتیبانی می‌کند.
- از چهار نظام دستگاه تراش منظم درچه صنایع استفاده می‌شود؟
از این قطعه در صنایع خودروسازی، هوافضا، ماشین، فلزی و دریانوردی استفاده می‌کنند.
- ویژگی‌های چهار نظام دستگاه تراش نامنظم چیست؟
از جمله ویژگی‌های این نمونه می‌توان به انعطاف‌پذیری بالا، مقاومت و قدرت زیاد، حرکت مستقل فک و تنظیم آسان اشاره داشت.
